TÜRKİYE’DE EĞİTİM SÜREÇLERİ (10)

EĞİTİMDE AMERİKALI UZMANLAR DÖNEMİ

  Demokrat Partisi’nin iktidarında Amerika Birleşik Devletleri ile olan ilişkiler artmış, ABD’den pek çok eğitimci Türkiye’ye gelmiştir.     

      Gerçekleştirilen 4. Eğitim Şurasında; ilkokul programının geliştirilmesi, İlkokul öğretmeni yetiştirilmesi, özel eğitime muhtaç çocukların eğitimi gibi konular ele alınmıştır.  Gazi Eğitim Enstitüsü’nde “Özel Eğitim Bölümü” açılmışsa da  iki yıl sonra kapatılmıştır.  Öğretmen okullarının altı yıla çıkarılması kararı alınmış olmasına rağmen, bu gerçekleşmemiştir. Bunun yanında din eğitimi ilkokullarda verilmeye başlanmış, ders saatleri de artmıştır. Öğrencilere eğitim ve sosyal alanda yol göstermek amacıyla “Rehberlik Araştırma Merkezleri” açılmıştır.  Bu dönemde kadın erkek arasında fırsat eşitliği yaratılamamış, dinsel yaklaşımlar, örf ve adetler özellikle kırsal alanda kadınların eğitime yeteri kadar girmesine engel olmuştur.

       Amerikalı uzmanlar tarafından, “Program Geliştirme, Araç Geliştirme, Beslenme Eğitimi, Deneme Lisesi, Fen Lisesi” gibi kavramların eğitim sistemimize girmesi sağlanmıştır.

        27 Mayıs 1961’ de Menderes Hükümeti’nin devrilmesinden sonra hazırlanan 1961 Anayasası’nın 50. Maddesinde, “ Halkın öğrenim ve eğitim ihtiyaçlarını sağlama devletin başta gelen ödevlerindendir. İlköğrenim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için mecburidir ve devlet okullarında parasızdır. Devlet, maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin, en yüksek öğrenim derecelerine kadar çıkmalarını sağlama amacıyla burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları, topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. Devlet, tarih ve kültür değeri olan eser ve anıtların korunmasını sağlar. “ hükmüne yer verilmiştir. Ancak 5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay  “Biz, laik okullara karşı, İmam Hatip okullarını bir seçenek olarak düşünüyoruz.” Sözleri doğrultusunda eğitimde dinselleşme hızla sürdürülürken,  Milli Eğitim’deki Amerikalı uzmanların planlarının uygulamaya konulmasıyla da Amerikan Süt tozu tüketilen günlere gelindi.  

(1)Dönemin Milli Eğitim Bakanı olan Dr. Reşit Galip’in, 6 Temmuz 1933 tarihinde göçmen bilim adamlarıyla imzalanan anlaşma sırasında ; “500 yıl önce İstanbul’u aldığımızda, Bizans’ın önde gelen bilim adamları ve sanatçıları ülkeyi terk ettiler. Bunlardan birçoğu İtalya’ya gitti ve orada Rönesans’ı başlattı. Şimdi Avrupa’nın aldıklarını bize geri vermesinin zamanı gelmiştir. Vatanımıza yenilikleri getirmenizi, böylelikle çağdaş düzene ayak uydurmamızı sağlamanızı ve yeni nesile çağdaş bilimde ilerleme yolunu göstermenizi umuyor, milletçe teşekkür ve saygılarımızı sunuyoruz” sözleriyle, bu insanların ülkemiz için ne denli değerli olduğunu ifade etmiştir.

Kaynaklar: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Resmi Gazete,  Mustafa Kemal Atatürk, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri.